‘Onderwijs en zorg verbinden is nog te beperkt’

1. Wie ben je en wat is je (professionele) rol?

‘Ik ben bestuurder bij Orion, een stichting voor speciaal onderwijs in Amsterdam. Deze stichting heeft uiteenlopen doelgroepen, van laagbegaafd, chronische zieke en meervoudig gehandicapte kinderen tot kinderen met psychische problematiek en ontwikkelingsachterstanden die wel een gemiddeld of hoger IQ hebben. Het gaat om scholen waar kinderen HAVO diploma’s kunnen halen, maar ook scholen waar we toewerken naar dagbesteding of begeleide arbeid. Alle verschillende uitstroomperspectieven zijn vertegenwoordigd. Ik ben van oorsprong GZ psycholoog, dat is in mijn huidige functie erg handig in het licht van het verbinden van onderwijs en zorg. Waar is zorg nodig om tot ontwikkeling te komen? Soms gaat het over zorg in het systeem om in de driehoek kind-ouder-school ervoor te zorgen dat het kind maximale ontwikkelingskansen krijgt. Daar ligt mijn focus.’

2. Waar staat Met Andere Ogen voor in jouw ogen?

‘Het geeft een platform aan datgene waar ik al jaren mee bezig ben: het verbinden van onderwijs en zorg. Ik omarm de transformatiegedachte. Maar bij de ontwikkeling van kinderen moeten we doorbraken hebben in de sectoren zoals we die nu hanteren. Het gaat niet alleen over de verschillende soorten onderwijs, maar ook over welke zorg er nodig is om tot dat leren te komen. Welke plek krijgen kinderen straks in de maatschappij die passen bij hun mogelijkheden. Hoe kunnen ze goed participeren en wat kunnen wij hierin betekenen. Soms gaat het over armoedebestrijding, of over het ondersteunen van ouders in de vorm van psycho-educatie, maar het kan ook gaan over het puur ondersteunen van het kind in allerlei verschillende vormen. Onderwijs en zorg verbinden is in mijn ogen nog te beperkt. Eigenlijk hoort hier veel meer bij, zoals de volwassenen GGZ en alles wat onder de Wmo valt. Denk aan armoedebestrijding, schulphulpverlening etc.’

3. Welk kind heb je voor ogen, hoe draag je bij aan het vergroten van zijn of haar ontwikkelkansen? 

‘Het is moeilijk om één kind te noemen. Ik denk bijvoorbeeld aan de tienjarige Ryan die op een school zit voor speciaal onderwijs en een IQ heeft van 87. Hij heeft ADHD en ODD en angstoortnissen, problemen met het reguleren van emoties en moeite met het accepteren van gezag. Nadat hij oop vier verschillende scholen heeft gezeten, is hij een jaar thuis komen te zitten. Toch is het door hechte samenwerking, waarbij de school hulpverlening vanuit SJSO heeft ingezet, gelukt om de problematiek weer hanteerbaar te maken en ontstond er een stabielere situatie thuis en op school. Met extra ondersteuning thuis en het herstelde vertrouwen tussen Ryan en zijn moeder werd uithuisplaatsing voorkomen. Dat zijn kinderen waar ik het voor doe.’

‘Het Kohnstamminstituut (https://www.aanpakmetandereogen.nl/nieuws/110/onderzoek-naar-samenwerking-onderwijs-en-jeugdhulp) heeft in opdracht van de gemeenten Amsterdam en Diemen onderzoek gedaan naar de grootschalige inzet van specialistische jeugdhulp in het (voortgezet) speciaal onderwijs in Amsterdam. Er is onderzocht hoe alle hulpverleners in de scholen samenwerken: ouderkind-teams, buurtteams, onderwijs en specialistische jeugdzorg. Hoe werk je samen om het kind tot ontwikkeling te laten komen? Iedere school doet dat weer anders, met verschillende partners. Je moet immers partners zoeken die passen bij de problematiek van het kind. Dit systeem bouwen we steeds verder uit. Hoe ondersteunen we kinderen, ouders en onderwijs om met elkaar dat kind optimaal tot ontwikkeling te laten komen?’

4. Wat kun je zelf bijdragen aan Met Andere Ogen?

‘Als aandeelhouder zijn we nauw betrokken bij Met Andere Ogen. We willen zoveel mogelijk delen van wat we aan het doen zijn. Naast de specialistische jeugdhulp waar we op alle scholen mee bezig zijn, loopt er ook een project in Amsterdam Zuidoost om op basis van een doelgroepanalyse de passend hulp aan de scholen te koppelen zodat snelheid gemaakt kan worden bij het ondersteunen van kinderen en gezinnen.

Je ziet dat in bepaalde regio’s meer armoede is. Juist daar is de kansongelijkheid manifest. Kinderen in die wijken zijn onvoldoende toegerust om ook thuis tot leren te komen. De situatie is bijvoorbeeld onveilig, de ouders hebben psychische problemen, of leven in enorme armoede. Daardoor is het stressniveau voor die kinderen heel groot. Dan komen ze moeilijk tot leren. In de afgelopen periode met Corona en thuisonderwijs was dat helemaal dramatisch. We hebben echt kinderen toch naar scholen moeten halen omdat het anders niet ging. Specialistische hulpverleners zijn naar kinderen in dit soort gezinnen gegaan en hebben één op één acties ondernomen en met kleine groepjes toch naar mogelijke oplossingen gezocht. Met de expertise van het speciaal onderwijs en jeugdzorg en GGZ gaan we scholen in Zuidoost en West extra ondersteunen zodat het stressniveau in die gezinnen wat kan afnemen en kinderen zich beter kunnen ontwikkelen. Een ander project waar we vanuit het speciaal onderwijs aan mee werken is Jeugdspecialist in de Wijk (Amsterdam Noord) om uit te zoeken hoe je het beste en zo makkelijk mogelijk een specialist kan toevoegen aan het ouder-kind-team. Met korte lijnen. Juist dit soort zaken willen we met andere aandeelhouders delen.’

5. Vul aan: voor mij is Met Andere Ogen geslaagd als….

‘… we het straks heel gewoon vinden als op scholen gemengde integrale teams rondlopen van professionals. Dit gaat verder dan jeugdzorg. Het gaat over een buurtaanpak. Hierbij mag ook een leraar de regiehouder zijn. Het onderwijs wordt nu nog niet gebruikt als leading professional. De leerkracht moet eerst naar een IB’er, die gaat dan weer naar de OKT’er en vervolgens gaat die weer naar de jeugdpsycholoog etc. Die leerkracht vangt vaak als eerste de signalen op als een leerling geen eten mee naar school krijgt of bijvoorbeeld niet schoon is. In mijn ogen moet een eerste signaleerder ook de professional in de lead kunnen zijn.’