Dialoog #4: door de ogen van de stuurgroep

Ook te gast waren Emma Koning en haar moeder Silvia die er al jarenlang voor strijden dat Emma gezien wordt als mens en niet als zorgenkind: “Emma is niet anders, Emma is uniek."

Emma’s succesverhaal (te lezen v.a. p. 12 van de tweede midterm Met Andere Ogen) maakt indruk. Tegelijk bevestigt het de ervaring van Kirsten van den Hul, Tweede Kamerlid voor de PvdA, tijdens de vele werkbezoeken die zij aflegt: 'De rode draad van succesverhalen is vaak dat ze succesvol zijn ondanks, nooit dankzij het systeem.'

Van leerplicht naar ontwikkelrecht

Hoe komt het toch dat ‘het systeem’ de praktijk eerder in de weg lijkt te zitten dan te helpen? En waarom is ‘de politiek’ niet in staat wet- en regelgeving te maken die wel dienstbaar is aan de praktijk? Misschien omdat ‘de politiek’ niet bestaat. 'Wij willen wel', zegt Lisa Westerveld, woordvoerder onderwijs, jeugdzorg én kinderopvang namens GroenLinks. 'Het probleem ligt bij de andere partijen, die hier nu niet zijn. Zij houden iedere verandering op dit terrein steeds tegen.'

Paul van Meenen, Tweede Kamerlid namens D66, verwoordt wat ‘het liberaal-progressieve blok’ in de Kamer in grote lijnen voorstaat: 'Als het aan ons ligt, zetten we de komende jaren volop in op het vergroten van de kansengelijkheid door onder meer de schotten tussen de financiering van onderwijs en jeugdhulp weg te halen, het recht op onderwijs centraal te stellen en toe te werken naar inclusief onderwijs waarbij onderwijs én zorg geïntegreerd op scholen wordt aangeboden'.

Als we dan toch bezig zijn, voegt Carry Roozemond, directeur-bestuurder bij Ingrado, daaraan toe: 'Pas ook de Leerplichtwet uit 1969 meteen aan, te beginnen met het afschaffen van de mogelijkheid vrijstelling te krijgen van de leerplicht – die we natuurlijk vervangen door ontwikkelrecht.'

De school als middelpunt

Leon Meijer, wethouder jeugd en onderwijs van de gemeente Ede, illustreert wat er moet gebeuren aan de hand van een persoonlijk voorbeeld: “Een van onze kinderen werd plotseling ziek. In het ziekenhuis kwamen diezelfde middag alle specialisten langs om met elkaar te bepalen wat er aan de hand was. Zo zouden we het voor alle kinderen moeten organiseren: is er iets aan de hand, dan organiseren we op school een overleg tussen alle betrokken professionals en maken we een gezamenlijk plan.”

Mede dankzij initiatieven als Met Andere Ogen zijn professionals elkaar steeds verder genaderd en leren ze steeds beter samenwerken op plekken waar in een inclusieve samenleving alle kinderen samenkomen: op school en de kinderopvang. 'Dat zijn de plekken waar kinderen zich kunnen ontwikkelen', zegt stuurgroeplid Illya Soffer, directeur van Ieder(in), 'en waar we ze ‘door het poortje’ helpen. Het is daarbij belangrijk dat we weer een bredere blik ontwikkelen op wat ‘normaal’ is.'

'Het is onze gezamenlijke taak ervoor te zorgen dat alle kinderen maximale ontwikkelkansen krijgen', zegt Rinda den Besten, vertrekkend voorzitter van de PO-Raad en als lid van de stuurgroep een van de initiatiefnemers van MAO. 'Door de fragmentatie van beleid en uitvoering in allerlei specialismes en bijbehorende geldstromen, zijn de lijnen nu lang. Dat proberen we met MAO te doorbreken. Het is nog niet helemaal gelukt, maar we zijn goed op weg.'

'Wat heb je nodig?'

Den Haag zou hierin kunnen helpen, door te zorgen voor één beleid, met één financieringssysteem en bij voorkeur één ministerie voor onderwijs, kinderopvang én jeugdzorg. En dat in het beleid het kind centraal komt te staan, niet het systeem. Paul van Meenen: 'Ouders schrikken enorm als ze ontdekken bij welke instanties ze allemaal moeten zijn om voor hun kind de ondersteuning te regelen die het nodig heeft.'

'Het systeem is zo complex geworden dat wij het ook soms niet meer snappen', vult Lisa Westerveld aan. 'Tegelijk is het allemaal vanuit de beste wil zo ontstaan. Het is onze taak als politiek voor de randvoorwaarden te zorgen waaronder professionals hun werk kunnen doen. Daar gaat het nu mis: wij belemmeren ze nu eerder dan dat we ze helpen. Ik roep daarom op: laat ons weten welke regels geschrapt moeten worden. Waar heb je last van en wat heb je nodig?'

'Praat met ons'

Word onderdeel van het ecosysteem rond het vergroten van de ontwikkelkansen van kinderen, daar komt de uitnodiging van de stuurgroep aan de landelijke politiek op neer: 'Praat met ons, op lokaal en regionaal niveau. Kom bij ons kijken. Wij hebben de ideeën, jullie maken de regels. Samen kunnen we veel problemen voor zijn.'

En praat vooral ook met ouders en met de kinderen waar het om gaat. Kinderen als Emma, die dwars door een woud van bureaucratie hun weg moeten zien te vinden. Hoe haar dat gelukt is? 'Ik laat me niet door anderen tegenhouden om te bereiken wat ik wil bereiken,' zegt ze. Geen systeem dat bestand is tegen zoveel wilskracht.